St. Jacobs fietsroute
Langs pelgrimswegen naar Santiago de Compostela
Route van Clemens Sweerman
Santiago de Compostela had een magische klank in de oren van onze voorouders. Pelgrims uit heel Europa trokken eeuwenlang naar deze Galicische stad in Noordwest-Spanje. Maanden waren zij onderweg op een inspirerende maar soms barre tocht vol belevenissen. Gedreven door een innerlijke drang naar wat achter de horizon lag waren zij voorlopers van de huidige lange-afstands wandelaars en fietsers.
De belangstelling voor de St. Jacobsroute is weer springlevend. Het idee pelgrim te zijn, trekken naar een nog ongekend doel, spreekt sterk tot de verbeelding. Voor velen is fietsen daarbij favoriet, het liefste over aangename landelijke wegen, geschikt voor een fiets met bepakking. Op eigen kracht en snelheid geniet men van rijk geschakeerde landschappen, groene riviertjes, dromerige dorpen en hoogtepunten van romaanse bouwkunst, op een route die behoort tot het Europese Culturele Erfgoed.
De route
De route is gebaseerd op oude pelgrimskaarten. Het Franse en Spaanse deel staan op de Unesco-Werelderfgoedlijst.
De route bestaat uit 3 delen:
Praktische informatie
De route is tot aan de Pyreneeën niet zwaar. Daarna, het Spaanse traject, blijft het behoorlijk klimmen, en is het – in de zomer – erg warm, wat een behoorlijke aanpassing van de fietser vraagt.
- Kaartjes met de route
- Navigatietekst met indicatie van voorzieningen (navigatie alléén van de route-alternatieven in beide richtingen!)
- Informatie over zwaarte en wegkwaliteit
- Informatie over historische en toeristische bezienswaardigheden
- Aanvullende informatie over pelgrimeren vroeger en nu
- Overnachtingslijsten
- Informatie over vervoer
- VVV-adressen
De route is ingetekend op kaarten met schaal 1:150.000
Er is ook een app beschikbaar, waarin de belangrijkste informatie uit het routeboekje is opgenomen. Daarnaast is uiteraard gebruik gemaakt van de mogelijkheden tot extra functionaliteit die een app biedt. Uitgebreide informatie hierover is te vinden bij de Fietsvakantiewinkel-routeapp.
De routes voor deze app zijn ook in onze webwinkel aan te schaffen.
Deel 1
- Antwerpen: 90 km
- Parijs / Orléans: 370 km
Deel 3
- Kustroute: 360 km
- Navarra: 95 km
- Fietspelgrims hebben als aanloop de keuze uit deze route of de wat oostelijker gelegen Europafietsers route ‘Langs Oude Wegen en Pelgrimssteden‘. Vanaf de Pyreneeën wordt dan met deel 3 de Camino Frances gevolgd.
- Er is een infocentrum van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob: Janskerkhof 28a, 3512 BN Utrecht. Ingang pand aangebouwd tegen de Janskerk, nabij de Dom. Bekijk ook de website van het Genootschap.
- In Frankrijk groeit het aantal pelgrimsgîtes / -refuges langzaam: voor onderdak is een credential nodig en bij drukte genieten wandelaars voorrang.
- De St.Jacobs fietsroute begint in Haarlem (Rosenstock Huessy huis: Hagestraat 10). Een groep vrijwilligers van de Regio Bollenstreek van het Genootschap zorgt voor stempels en informatie. Om contact met ze te leggen moet je een boodschap sturen via de website van het Genootschap. Je krijgt dan heel snel antwoord, en ze zorgen voor stempels.
Fietsvervoer naar Nederland
- Als je zonder fietsbeperkingen sneller wilt reizen, levert Camino Fietstransport de fiets vanuit Santiago thuis af in Nederland en Vlaanderen. Ze geven deze service langs de gehele route, en ook (met geringe frequentie) uit Sevilla. Informatie is te vinden op camino-fietstransport.nl.
- Een nieuw alternatief is met UPS [=mailboxes, Carrer Santiago de Guayaquil 5]. Via kantoor ter plaatse: daar melden en betalen: € 95. Komen fiets en bagage ophalen en zij pakken voor je in. [melding Herman Kusters]
- Fietsen en bagage op je huisadres af laten leveren is een heel goed en betaalbaar: op het busstation in Santiago bij ALSA, Plaza Camilo Díaz Baliño s/n; +34-981586453 www.alsa.com. Ze rijden 3 keer per week en regelen met de vervoerder SEUR verder alles voor het vervoer van je fietsen en bagage. Na 2 werkdagen wordt alles keurig verpakt op je huisadres afgeleverd voor € 77,55 incl. btw per fiets of fietsaanhanger.
- Fietsenwinkel in Rua de San Pedro pakt je fiets in voor € 20 en regelt taxi voor fietser plus fiets naar vliegveld voor € 40.
Trein
- Het beginpunt Haarlem en verderop Leiden, Dordrecht, Breda, Antwerpen of Mechelen zijn eenvoudig te bereiken, ook met fietsen mee.
- Terug vanaf Tours: de meeste TGV’s vervoeren geen fietsen, echter andere treinen vanuit Tours (Dax, Pau) en Parijs wel, en wel kosteloos. De reis wordt in Parijs altijd onderbroken, waar men van het eindstation door het centrum naar het Gare du Nord moet fietsen (4,5 km). De fiets mag niet mee in de metro.
- Er loopt een boemeltreintje van St Jean-Pied-de-Port naar Bayonne (TGV) , duurt een uur; direct aansluiting op tgv Bordeaux.
- Vanuit Bordeaux gaat er een trein (om ca. 16.00 uur, kijk op www.bahn.de voor details) per dag om Parijs heen direct naar Brussel in 6 uur.
- Vanuit Parijs rijdt een TGV naar Lille waarin de fiets mee mag. Evenzo in de sneltrein (Corail) naar Amiens, overstappen naar Lille. Vandaar Intercity naar Antwerpen of Brussel, waarvoor vanaf de grens een (naar Nederland internationaal) fietskaartje nodig is. Vervolgens nog de Intercity naar Roosendaal en verder.
- Vanuit Santiago dagelijks 1 sneltrein naar Hendaye (De fiets mag niet mee, maar wordt per bodedienst bij een fietsenzaak in Irün afgeleverd. Deze winkel sluit om 20 uur, hetgeen meestal een overnachting betekent. ca € 55 plus € 35 voor de fiets. Adres bode: Avda de Lugo 193 of de fietsenmaker bij het Alsa Busstation. Er zijn geen berichten over schade.)
- Vanaf Hendaye slaaptrein met fiets naar Parijs.
- Binnen Spanje gaat de fiets gratis of tegen laag tarief met een aantal regionale treinen mee, maar dat hangt af van het soort trein en het levert regelmatig (taal-) problemen op. Vanuit Santiago lopen verbindingen via León, Palencia en Burgos naar Logroiïo en Santander (opstapplaats fietsbus). Reken vanwege soms slechte aansluitingen op een reisdag. Zie ook op www.renfe.com.
- Een belevenis biedt een reis met de FEVE smal-spoorlijnen door het grillige berglandschap naar Bilbao en Santander (fietsbus). Vertrek vanuit León maar kan ook in Guardo of nabij Aguilar opgepakt worden. De fiets mag gratis mee: www.renfe.com. Treinliefhebbers kunnen dit smalspoor zelfs vanuit Ferrol langs de noordkust nemen met een overstap in Oviedo naar Santander. Vanuit de trein zie je met hoeveel kunst en moeite de spoorwegen door het mooie en bergachtige landschap zijn aangelegd met vele tunnels, bruggen en keerlussen.
- Handige fietsers halen wielen, stuur, zadel en de nodige rekjes van het frame en nemen dit geheel in een foedraal mee als handbagage in de snelle Spaanse trein en bij max. 120×90 cm mag men vervolgens mee in de TGV van Irün/ Hendaye naar Paris Montparnasse of, nog sneller, met een overstap in Lille naar Brussel. Goede informatie geeft fiets-mee.nl over hoe de fiets mee kan en voor reserveringen.
Vliegtuig
- Vliegen uit Santiago: in de zomer vliegen diverse maatschappijen rechtstreeks van Santiago naar Amsterdam, waarbij de fiets (soms zonder doos) mee kan. Het aanbod kan per jaar verschillen (Iberia, Vueling, Air Berlin…). Informeer daarom steeds naar de laatste stand van zaken, bijvoorbeeld via een ticketsite.
- Bij lijnvluchten kan het bagageruim maar beperkt fietsen aan. Meestal moet er in Madrid overgestapt worden.
Fietsbussen
- In de zomer rijden doorgaans 1x per 2 weken fietsbussen naar diverse bestemmingen, voorzien van een speciale aanhanger voor fietsvervoer. Er moet ruim vooraf geboekt worden. De busmaatschappij rekent voor een enkeltje de halve retourprijs plus een toeslag. Tandems, ligfietsen en fietskarren kunnen na melding vooraf beperkt mee. Met één of twee reservedagen hoeft men niet bang te zijn de terugreisdatum te missen.
- St.Jean-Pied-de-Port en de Spaanse grens over naar Pamplona (St. Jacobs fietsroute deel 3), vanaf half mei t/m eind augustus.
- De meeste overige bestemmingen alleen in juli en augustus: Bleré, Saumur (nabij Tours), Bordeaux, Burgos, Aguilar de Campoo.
Opstapplaatsen en dienstregelingen wijzigen regelmatig. Informeer je daarom tijdig bij de Fietsvakantiewinkel. Je kunt hier ook reserveren.
Boot
- Engels alternatief. Er is een leuk alternatief voor de thuisreis: van Santander de boot naar Plymouth om van daaruit naar Nederland terug te fietsen of te treinen. (bij uitgeverij Free Musketeers is een lezenswaardig boekje daarover van Bram Stoffers verschenen)
Deze route is te combineren met de volgende routes:
Deel 1: Haarlem-Tours
- Groene Valleien fietsroute (Ring 1): in Wasne-au-Bac
- Fietsen langs de Frontlijn: nabij Compiègne
- Spoor van de Vrijheid: in Chartres
- Van Canvas naar Calvados: in Théméricourt
- Van Gogh route: in Parijs of Compiègne
- Loire-kastelen fietsroute en EuroVelo 6, Atlantische Oceaan naar Zwarte Zee (Ring 2): in Tours of Orléans
Deel 2: Tours – Pyreneeën
- Loire-kastelen fietsroute en EuroVelo 6, Atlantische Oceaan naar Zwarte Zee (Ring 2): in Tours
- Midden Frankrijkroute (Ring 3): in Branne
- Fietsen langs het Canal du Midi: in Arcachon (kustvariant) of Branne (hoofdroute)
- Velodyssee: van Royan tot Arcachon langs de kust (kustvariant)
- EuroVelo 1, Atlantische kust: van Arcachon of St. Palais tot St.Jean-Pied-de-Port
- Langs Oude Wegen en Pelgrimssteden: in St.Jean-Pied-de-Port (west) of Oloron (oost)
- Katharen-Basken fietsroute (Ring 4): in St.Palais (west) of Oloron-Ste.Marie (oost)
Deel 3: Oloron-Santiago
- Langs Oude Wegen en Pelgrimssteden: in St.Jean-Pied-de-Port (west) of Oloron (oost)
- Katharen-Basken fietsroute (Ring 4): in Oloron-Ste.Marie
- EuroVelo 1, Atlantische kust: van St. Jean-Pied-de-Port via Pamplona tot León
- In het spoor van el Cid: in Burgos
- Zilverroute: in Santiago de Compostela
Routeboekjes bestellen
- St. Jacobs fietsroute deel 1: Haarlem-Tours
- St. Jacobs fietsroute deel 2: Tours (Loire)-Pyreneeën
- St. Jacobs fietsroute deel 3: Pyreneeën-Santiago en terug
Meer informatie
GPS-track downloaden
- GPS-bestand St. Jacobs fietsroute deel 1 – bijgewerkt juni 2024 (zip, 947 kB)
- GPS-bestand St. Jacobs fietsroute deel 2 – bijgewerkt sept 2024 (zip, 847 kB)
- GPS-bestand St. Jacobs fietsroute deel 3 – bijgewerkt sept 2024 (zip, 1.8 MB, met langdurige stremming in traject 1a)
Route-App
Ook verkrijgbaar als Route-App
Aanvullingen en opmerkingen
Download aanvullingen
Deel 1
- 10e druk 2020 – aanvullingen bijgewerkt december 2022 (pdf, 59 kB)
- 9e druk 2016 – aanvullingen bijgewerkt februari 2020 (pdf, 77 kB)
Deel 2
Deel 3
- Van de 9e druk 2024 zijn nog geen aanvullingen
- 8e druk 2019 – aanvullingen bijgewerkt februari 2024 (pdf, 269 kB)
Laatste wijzigingen op de route
Bekijk de opmerkingen of geef zelf een wijziging door
Deel deze route
Deel 1: Haarlem-Tours
De route gaat langs historische pelgrimswegen langs onder andere Compiègne en Chartres. Alternatieve routes leiden langs Antwerpen, Parijs en Orleans. Parijs-Orléans-Tours is in beide richtingen beschreven. Het landschap is vlak tot licht glooiend.
Deel 2: Tours (Loire) – Pyreneeën
De hoofdroute volgt historische pelgrimswegen naar de voet van de Pyreneeën. Door bekende wijnstreken (St.Emilion), langs bezienswaardige steden zoals Poitiers, via kleine rustige wegen, soms heuvelachtig maar niet echt moeilijk voor de gemiddelde vakantiefietser. Hier is in de dorpen, op campings en in hotelletjes de pelgrimsroute bekend. De alternatieve kustroute (360 km) maakt een rondrit mogelijk. Met name in het zuidelijke deel van de alternatieve kustroute is gekozen voor rustiger wegen en een nieuw fietspad door de bossen. Na Dax moet je kiezen tussen de westelijke route (St.Jean-Pied-de-Port, Roelandpas) of de oostelijke (Oloron-Ste.Marie, Col de Somport). De Col de Somport is hoger, maar klimt geleidelijker. Op het moeilijkste deel is de weg vrijwel autovrij, dankzij de autotunnel.
Deel 3: Pyreneeën-Santiago en terug
We vervolgen de route over de Pyreneeën, die een goede test blijken voor het Spaanse bergland. Via goed berijdbare verharde wegen verbinden we alle belangrijke historische pelgrimsplaatsen langs de legendarische Camino Francés. Dit zijn de grote steden Logroño, Burgos en León, en verder talloze mooie stadjes en dorpen. Op eigen kracht geniet de fietser hier van het rijke culturele erfgoed en van het Spaanse leven. Bergketens wisselen af met Rioja wijnvelden en Castiliaanse hoogvlakten. Dit worden de zwaarste delen, maar ook de hoogtepunten van de gehele route. Na het bereiken van Santiago kan de fietser desgewenst de route vervolgen tot aan Cabo Finisterre, voor de middeleeuwse pelgrim ‘het einde van de wereld’. En dan is er ook nog de unieke terug-fietsroute over een weinig bekend, maar landschappelijk fascinerend traject. Deze verloopt vanaf Santiago iets noordelijker terug naar de Pyreneeën.
Fotoalbum
Ervaringen van fietsers
Heb je iets op te merken over een Europafietsers-route, bijv. foutjes in de route, een gesloten accommodatie, of juist een leuk adresje dat jij hebt gevonden? Stuur dan een Opmerking in.
Wil je graag vertellen waarom je deze route leuk vond, wil je anderen laten delen in wat je beleefde of wil je met ons een blog delen? Vul dan hieronder je ervaring in.
Heb je vragen over de route, dan kun je (als je donateur bent) beter je vraag stellen op het Forum, daar is het makkelijker om met anderen in contact te komen. Of je stuurt je vraag in via Contact - onderwerp Algemeen.
Deel jouw ervaring
Fietsen de Tour de France | juli-augustus 2023
In 2023 fietsten wij onze achtste fietsreis:
Naar het zuiden vanaf Luik volgens “Langs Oude Wegen en Pelgrimssteden” tot en met Moissac
* Naar het westen “Canal de Midi tot en met Bordeaux”
* Naar het noorden “Sint Jacobsroute” tot en met Parijs.
We hebben 25 dagen gefietst en een paar kleine stukjes moeten treinen, door het slechte weer.
Zoals elk jaar hebben we ook nu iedere dag hebben we een fietsfilmpje gemaakt, waarvan wij hopen dat het ook jou inspireert om ook zo’n mooie fietstocht te maken. We zouden het heel leuk vinden als jij je op ons kanaal gratis abonneert. Veel plezier toegewenst met het kijken.
Eventuele opmerkingen kun je plaatsen onder ieder filmpje.
Groetjes van Alice & Marc
DAG 20
https://m.youtube.com/watch?v=Kj0exj0aP60
DAG 21
https://m.youtube.com/watch?v=qp0PixlZ5sU
Dag 22
https://m.youtube.com/watch?v=3ekbuJFCGRo
DAG 23
https://m.youtube.com/watch?v=ttLyCl0UjIo
DAG 24
https://m.youtube.com/watch?v=V_1pYNPWTv4
DAG 25
https://m.youtube.com/watch?v=2xtWxw87A2k
Leuke videos met mooie muziek.
Reisvideo’s waarbij gefietste route en foto’s elkaar afwisselen kunnen automatisch gemaakt worden op mapstovideo.com. Gemaakt door een mede-pelgrim.
Veel plezier met de volgende tocht!
Dit jaar nog een keer de Jacobsroute deel 3 tegen de route in gereden. Het blijft een prachtige tocht.
Maar het zou heel fijn zijn als er voor de omleiding O Cebreiro – La Faba een ander alternatief gevonden wordt. We zijn fietsers tegen gekomen die kilometers met de fiets aan de hand gelopen hebben. Op de route zelf, wij daalden gelukkig af, kwamen we ook diverse fietsers lopend tegen. En dat in de hitte.
Ik begrijp dat Europafietsers geen invloed heeft op de duur van de wegwerkzaamheden, maar wellicht is een alternatieve route te bedenken.
In 2016 fietsten we vanuit Den Haag naar de voet van de Pyreneeën, Oloron St. Marie. Deel 1 en 2 van de Jacobsroute.
In 2022 startten we in Sevilla voor de Zilverroute naar Santiago en fietsten op de app deel 3 van de Jacobsroute tegen de richting in naar Oloron St. Marie.
Dan kom je in ieder geval veel wandelaars en fietsers tegen. De gehele Jacobsroute kunnen we nu afvinken.
Vervolgens zijn we via “Langs oude wegen deel 2 en 1” richting Dun sur Meuse gefietst. Daar pakten we de Maasroute op.
Het gebruik van de app was zeer goed te doen, soms werd je een weg in geleid waar eenrichtingsverkeer van toepassing was. Dat was behelpen, maar geen obstakel. Fijn is ook dat je via de app feedback over kwaliteit en al of niet aanwezigheid van campings e.d. kunt geven. De ervaring is dat daar vrij snel melding van werd gemaakt.
Wij reden voor het eerst op ebikes, zonder schaamte!, en konden gemiddeld zo’n 80 km per dag fietsen. Ook dagen van iets over de 100. Een enkele keer liep de accu op zijn eind; meestal op een traject met ongeveer 1700 hoogtemeters. De meeste dagen hebben we gebruik gemaakt van een camping.
Ach ja en die hittegolven namen we op de koop toe. Vroeg opstaan.
Onze fietsen waren met Camino naar Sevilla vervoerd. Dat verliep perfect.
Op 15 juni 2021 ben ik vertrokken van huis uit naar Haarlem en daarna naar Santiago de Compostella en toen de camino van Portugal naar Lissabon.
U kunt mijn reisverslag via mijn Polarsteps lezen en zien.
Hallo Henk!
Wat een leuk verslag! Dankjewel! Heb het in 1 avond doorgelezen, en meteen een aantal tips opgeschreven. Was je gauw weer gewend toen je thuis kwam?
Groet, Willem
Super leuk verslag Henk, mooie reis en goed om te lezen als voorbereiding.
Wij fietsten deze route in mei/juni 2019. Het is een prachtige route. Het reisverslag van ons kun je lezen op Pelgrimsreis 2019
We reden deze fraaie, pittige tocht in mei/juni 2021 in de verwarrende corona-tijd. Lekker rustig dat wel. Onze positieve ervaringen kun je lezen op WillemFietst.nl
Op maandag 29 april 2019 ben ik vertrokken vanuit Heerjansdam, via de St Jacobsroute tot aan Burgos, van daaruit een doorsteek gemaakt naar de Zilverroute, van Zamora naar Merida, daar overgegaan op de Route Iberica 2, van Merida tot aan Evora en van daaruit een eigen route via Coruche naar Fajarda. Daar ben ik op 29 mei aangekomen. Na een 2,5 week vakantie de fiets op de auto gezet en weer naar Zamora gereden, om daar op de fiets het laatste stuk in 4 dagen naar Santiago de Compostella te reizen. Het was een geweldige ervaring. Ik was alleen, op m’n racefiets met een minimum aan bepakking bij me. Ik heb overnacht in jeugdherbergen, pelgrims hostels (credential aanvragen), herbergen en hotels als alles vol was. De mensen die ik onderweg ontmoet heb, vanuit Nederland tot en met Nieuw Zeeland, alle werelddelen waren vertegenwoordigd, het was geweldig. Tijdens de reis heb ik onder andere onderstaand gedicht gemaakt:
Mijn fiets en ik
Je weet wel dat fietsen mij best kan bekoren,
Het lijkt wel alsof ik in het zadel ben geboren.
Mijn fiets is mijn maatje, die brengt me waar ik wil,
Alleen moet ik trappen, da’s wel een verschil!
We zorgen zo samen wel goed voor elkaar,
Dat moet wel, en samen komen we daar!
Je wielen, je stuur, de remmen, een crank,
Zo’n fiets is geweldig, een ‘hemels’ geschenk.
Berregie op, berregie af, ik stuur waar ik wil,
Maar stop ik met trappen, dan vallen we stil.
Ik olie je ketting, kijk de remmen weer na,
Dan loop je weer als een zonnetje, en lach ik ha ha.
We ontmoeten veel mensen, ze komen overal vandaan,
En ik dank God op m’n knieën voor dit mooie bestaan.
Ik peddel maar verder, ik lach, ik huil en ik zing.
En m’n fiets? je moet maar denken da’s ook maar een ding.
Salut 🙂
Samen met een vriend naar Santiago gefietst in 26 dagen (periode half juni-half juli). De route is super! Als je spreekt van saai tot de Pyreneeën, ben ik het totaal niet eens met die stelling. Ik kom al jaren in Frankrijk maar wat je ziet tijdens deze route (St. Jacobsroute) via de Westkant van Frankrijk heb ik nog nooit gezien. Zijn er veel weilanden, ja die zijn er, maar in Nederland hebben wij dit niet, en het is erg mooi om dit telkens weer te mogen aanschouwen. De route is goed te doen voor de gemiddelde fietser, vergis je niet in de hoogtemeters als je om Parijs rijdt, dit gaat op en af. Spanje is klimmen, maar stem je tempo en afstanden goed af. Herzie eventueel je planning, mocht je die gemaakt hebben, en geniet!